Basınç kalibrasyonu laboratuvar ortamında yapılabildiği gibi eğer istenirse yerinde de doğrulama işlemi yapılabilmektedir.

 AMAÇ

ECE Kalibrasyon laboratuvarı tarafından basınç kalibrasyonlarının yapılması ve ölçüm belirsizliğinin hesaplanması.

KAPSAM

ECE Kalibrasyon Laboratuvarı ; Bourdon yayı manometreler, 40 bar pnömatik, 40-700 bar hidrolik

TEMEL BİLGİLER ve METOD BİLGİLERİ

Kalibrasyon EURAMET/cg-17/v.02 rehber dokümanına göre yapılır. Bourdon yaylı manometrelere bu dokümanda göstergeli elektromekanik manometreler için tarif edilen metod uygulanır.

Basıncın Tanımı

Birim alana (A) dikey bir kuvvetin (F) veya kapalı bir kap içerisindeki bir sıvının herhangi bir noktada etki ettiği gerilime Basınç denir.

Veya

3.2 Basınç Türleri

Mutlak Basınç pmut: Referans noktası vakum olan basınca denir.

Atmosfer Basıncı patm: Vakum noktası referans alındığında havanın (atmosferin) oluşturduğu basınçtır.

Yüksek Basınç pe: Atmosfer basıncı referans alındığında artı veya eksi basınca denir.

Fark Basıncı Δp: Atmosfer basıncı üzerinde bilinmeyen iki basınç arasındaki farka denir.

Uluslararası Birimler Sistemi (SI) ‘nde basıncın birimi Pascal’dır.

 MANOMETRE ÇEŞİTLERİ

Pistonlu Basınç Ölçer

Basınç transdüseri

Basınç transmitteri

Göstergeli manometre

Bu tip manometreler basınç biriminde çıktı veren bir bütün ölçme cihazıdır.

Manometre Sınıflarına göre müsaade edilen hata payı TS EN ISO 837 standardına göre ;

Burada % Full skala hatasının hesaplanması q :

bağıntısına göre hesaplanır.

Kalibrasyon metodları

Uygulanacak metod müşteri gereksinimine göre cihazın beklenen doğruluğuna bağlıdır.

• Temel kalibrasyon

Temel kalibrasyon prosedürü beklenen ölçme belirsizliği (k=2) U > %0.2 FS olduğu durumda kullanılır. Ölçümler 6 basınç noktasında artan ve azalan yönlerde birer defa yapılır. Tekrarlanabilirlik %50 FS de üç ölçüm olarak yapılır.

•  Standard kalibrasyon

Standard kalibrasyon prosedürü beklenen ölçme belirsizliği (k=2) %0.05 FS ≤  U ≤ %0.2 FS olduğu durumda kullanılır. Ölçümler 11 basınç noktasında artan ve azalan yönlerde birer defa yapılır. Tekrarlanabilirlik 0, 20, 50 ve %80 FS de üç ölçüm olarak yapılır.

•  Kapsamlı kalibrasyon

Kapsamlı kalibrasyon prosedürü beklenen ölçme belirsizliği (k=2) U < %0.05 FS olduğu durumda kullanılır. Ölçümler 11 basınç noktasında üç seri artan yönde ve bir azalan yönde yapılır.

Ortam şartları

Kalibrasyon, 18°C ile 28°C arasında ortam sıcaklığında yapılır. Kalibrasyon esnasında sıcaklık ±1ºC sabit olmalıdır.  Odada hava akımına müsaade edilmez.

Referans Cihazlar

• Dijital Manometre Kalibratörü (0,5 – 40 bar)
• Dijital Manometre Kalibratörü (40 – 700 bar)

KALİBRASYONUN UYGULAMASI

 Kalibrasyona müsaitlik

Kalibrasyon işleminin yapılabilmesi için kalibrasyonu yapılacak cihaz, kalibrasyona müsait olmalıdır. Kalibrasyonu yapılacak cihazın o anki durumu tekniğin genel kurallarına ve imalatçı bilgilerine uygun olmalıdır.

Cihazın kalibrasyona müsait olup olmadığı, genel görünüş ve fonksiyon testi ile tespit edilir.

 Genel görünüş testi

– İbre, vida, sızdırmazlık, basınç kanalının v.b. hasar kontrolü,

– Temiz olması,

– İşaretleme kontrolü, yazıların okunabilirliği,

– Kalibrasyon için gerekli dokümanların (teknik bilgiler, kullanma talimatları) mevcut olması.

 Fonksiyon testi

– Kalibrasyonu yapılacak cihazın basınç iletme sisteminin sızdırmazlığı,

– Elektriksel fonksiyonelliği,

– Tuş ve diğer aksamların (örnek: sıfır noktasının ayarlanması) kusursuz çalışması,

– Açılış test fonksiyonları ve/veya iç ayar fonksiyonlarının kusursuz çalışması,

– Montaj esnasındaki moment tesiri (sıfır sinyali). Moment tesiri etkisini minimum düzeyde tutabilmek amacı ile montaj esnasında bağlantı noktalarına sızdırmazlığı sağlayacak minimum kuvvet uygulanır,

– Bağlantı yerlerinin düzgünlüğü kontrol edilir.

UYGULAMA

  Hazırlık

• Kalibrasyonu yapılacak tüm cihazların referansın yanında en az 5 saat bekletilir.
• Bourdon yaylı mekanik manometrenin ibresinin düzgün ve sıfırda serbest durup durmadığı kontrol edilir. Gerekirse düzeltilir ve sıfırlanır (ibrenin müsaade edilen sıfır sapması: bir ibre kalınlığı kadar – veya + yönde).
• Eğer mümkünse yağlı manometreler içindeki artık yağ ve pislikler temizlenip tekrar temiz yağ(gliserin) ile doldurulur.
• Manometreler referans cihaza, O-ring veya teflon conta ile sızdırmaz şekilde minimum dönme momenti uygulanacak şekilde bağlanır.
• Manometre ve referans cihaz stabil zemin üzerinde ve titreşimden uzak tutulur.
• Kalibrasyonu yapılacak basınç ölçme cihazı mümkün mertebe bir bütün (gösterge+sensör) olarak kalibrasyonu yapılır.

  ÖLÇÜMLER

• Başınç ölçerin kondüsyonlanması amacı ile önyükleme yapılır. Önyük en büyük basınçta en az 30 saniye bekletilir.
• Önyükleme işlemi bittikten ve basınç tamamen boşaldıktan sonra, şayet kalibrasyonu yapılan cihazda sıfır ayarı yapmak mümkünse sıfırlanır,
• Bu işlemin akabinde hemen sıfır değeri okuması yapılır,
• Bir ölçme sahasında, birbirini takip eden ölçme kademeleri arasındaki zaman dilimi mümkün mertebe eşit tutulur, bu zaman 30 saniyeden az olamaz.
• Artan yönde basınç ölçümlerinde ölçüm kademeleri değiştirilirken, referans basınç değerinin değiştirilmesi esnasında, uygulanan basınç değerinin geri düşmesini engellemek için ağırlıklar piston üzerinden alınmadan önce basınç değeri denge konumunun üzerine çıkarılır. Azalan yönde alınan ölçümlerde bu işleme gerek yoktur,
• Kalibrasyon sahasının çıkış yönündeki son basamağında, geri dönüşe geçmeden önce bekleme süresi en az 1 dakikadır, bu süre bourdon yaylı mekanik manometreler için 5 dakikadır.
• Sıfır değeri okuması, bir ölçme serisi sonunda basınç tamamen boşaltıldıktan sonra en erken 1 dakika sonra yapılır.

Kalibrasyonu yapılan cihaz ölçüm sonuçları ve belirsizlik değerleri hesaplandıktan sonra sertifikalandırılır ve raporlandırılır.