BASINÇ ve BASINÇ KALİBRASYONU
BASINÇ
Yüzeye yapılan bir kuvvetin yüzeye karşı yapmış olduğu zorlamadır.Diğer bir deyişle birim alana düşen 90 derecelik kuvvettir.
ATMOSFERİK BASINÇ(Atm)
Havanın dünyanın yüzeyine yerçekimi nedeniyle yaptığı dik kuvvetten dolayı oluşan basınca Atmosferik Basınç denir.Atmosfer basıncı havayla tüm yönlere eşit
bir şekilde yayılır.Yeryüzeyünde ki havanın yoğunluğunun veya iklim koşullarının değişmesi atmosfer basıncının değişmesine etkendir.
*Rakım azaldıkça her 10 metrede basınç 1 mbar artar.
*Rakım azaldıkça her 10 metrede basınç 1 mbar azalır.
*1 Standart atmosfer = 101325 Pa
BASINÇ STANDARTLARI
1-Primer Basınç Standartları
Çok yüksek basınçlarda kullanılmaktadır.
*Sıvı Sütunlu Basınç Ölçerler
Araştımalarda ve basınç ölçümlerinde kullanılır.Hem atmosfer hem de aynı amaçla uçaklarda ki basıncın ölçümlerinde kullanılan altimetrelerin kalibrasyonlarıda kullanılır.
Manometrelerde çok değişik sıvılardan yararlanılmasına rağmen doğruluğu çok yüksek olan civa kullanılmaktadır.
*Pistonlu Basınç Ölçerler
2-Sekonder Basınç Standartları
Maddenin fiziksel özelliklerini kullanarak basınç ölçümü gerçekleştiren cihazlara sekonder standartlar adı verilir.Manometreler ve Basınç dönüştürücüleri bunlara
birer örnektir.Mekanik basınç ölçümlerinde kullanılan manometrelerin hata payı standartlara göre %0.1 ile sınırlandırılmıştır.Basınç ölçerin tekrarlanabilirliği ise üretiminde kullanılan
malzemenin niceliklerine ve uygulanan basınca bağlı olan Burdon(Bourdon) tüpünün elastik olmayan davranışı ile sınırlanmıştır.Ayrıca yapı elemanlarının
termal genleşmeleri ve elastik katsayılarının (termoelastikkatsayı) sıcaklık değişmesi, sıcaklık farkları basınç ölçerdeki okunan değerleri değiştirebilmektedir.
*Manometreler
*Basınç Dönüştürücüler
MANOMETRELER
Manometrelerin çalışma prensibi, içerisinde bulunan elastik modülün uygulanan basınca göre hareket ederek göstergedeki değeri değitirmektir.Oluşturulan hareket manometre
içinde uygun dişliler ve kollar yardımıyla, uygulanan basıncı gösterecek gösterge üzerindeki ibreye aktarılır.Ölçülen değerlerin hassasiyeti manometre içerisinde kullanılan
elemanların cinsine göre değişebilir.
Manometrelerin Sınıflandırılması(Elastik elemana göre)
*Diyaframlı Basınç Ölçerler
*Bourdon Tüplü Basınç Ölçerler
1849 Yılında Fransız bilim adamı EugeneBourdon tarafından bulunan “BourdonTüplü Basınç Ölçer” günümüzde en çok kullanılan basınç ölçerlerdir.
Bourdon tüplü manometreler, içlerinde bulunan Bourdon Tüpünün şekline göre 3 gruba ayrılırlar.
Bourdon Tüpü Malzemeleri:
Pirinç, Bronz, Paslanmaz Çelik, Nikel,Krom Çeliği mazemeli Bourdon tüpleri belirsizlik değerinin en küçük değeri %0.1’dir.Ergimiş Kuvars malzemeli Bourdon tüpleri
için belirsizliğin en düşük değeri %0,01’dir. (Yüksek doğruluğun istendiği düşük basınç ölçümlerinde) Bourdon tüplü basınç ölçerlerin hassasiyetleri ve ölçüm aralıkları, tüp imalinde kullanılan
malzeme boyutlarının ve mukavemetinin seçilmesiyle belirlenir.
*Körüklü Basınç ÖLçerler
*Kapsüllü Basınç Ölçerler
*Silindir Basınç Ölçerler
Manometrelerin Sınıflandırılması(Skala Değerine Göre)
*Bileşik (Kombine) Manometreler
Bu tip manometreler ile pozitif ve negatif yani ortam basıncı üstündeki ve altındaki basınç değerleri ölçülmektedir.(Manovakummetre)
*Çift İbreli Manometreler
Farklı iki basınç kaynağına bağlanmış birbirinden bağımsız iki elastik elemandan ve kendilerine ait elastik elemanlara mekanik olarak
bağlanmış iki ibreli manometrelerdir.
*Fark Basıncı Ölçen Manometreler
Farklı iki basınç kaynağına bağlanmış birbirinden bağımsız iki elastik eleman ve iki basınç arasındaki farkı gösteren bir ibre tasarlanmış
manometrelerdir.
Manometreleriin Ölçüm Noktasında Dikkat Edilmesi Gereken Unsuları
*Her nokta artan ve azalan basınç için denenmelidir.
*Maksimum skala değeri bir ölçüm noktası olarak alınmalıdır.
*Serbest olduğunda , sıfır bir ölçüm noktası olarak alınmalıdır.
*Okumalar, basınç ölçer hafif tıklatıldıktan sonra elde edilmelidir.
*İki skala çizgisi arasındaki mesafe gözle ¼ ile 1/10’u kadar bölümlendirilir.
*Okuma esnasında harcanan zaman kısa olmalıdır (30s’den az).
*Maksimum noktada 2 dakika yada 5 dakika beklenmelidir.
*Çevrim sayısı manometrenin sınıfına göre belirlenir.
KALİBRASYON SIKLIĞI TAYİNİNDE DİKKAT EDİLECEK UNSURLAR
*Hata Sınırları
Çevresel Şartlar
*Eğitim
*Cihazın Kararlılığı
*Tecrübe
*İlgili yayınlar
*Standardlar
*Kullanım amacı ve sıklığı
*Kalibrasyon Sertifikaları arasındaki ilişki
*Üretici Firma tavsiyeleri
